Μετάβαση στο περιεχόμενο

Κάρολιν Μπερτότσι

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Κάρολιν Μπερτότσι
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη
μητρική γλώσσα		Carolyn Ruth Bertozzi (Αγγλικά)
Γέννηση10  Οκτωβρίου 1966[1]
Βοστώνη[2][3]
Χώρα πολιτογράφησηςΗνωμένες Πολιτείες Αμερικής[4]
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσεςΑγγλικά[5]
ΣπουδέςLexington High School
Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ (1984–1988)[6]
Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας, Μπέρκλεϋ (1988–1993)[6]
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότηταχημικός[7][8][9]
βιοχημικός
καθηγήτρια πανεπιστημίου
ακαδημαϊκός
ΕργοδότηςΑμερικανική Αντικαρκινική Εταιρεία (1993–1995)[6]
Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας, Μπέρκλεϋ (1996–2015)[6]
Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στο Σαν Φρανσίσκο (2000–2015)[10][6]
Εθνικό Εργαστήριο Λώρενς στο Μπέρκλεϋ (2007–2015)[6]
Πανεπιστήμιο Στάνφορντ (από 2015)[6]
Οικογένεια
ΑδέλφιαΆντρια Μπερτότσι
Αξιώματα και βραβεύσεις
Βραβεύσειςμετάλλιο Γουίλαρντ Γκιμπς (2008)[11]
βραβείο Ερνστ Σέρινγκ (2007)[12]
βραβείο αμιγούς χημείας της Αμερικανικής Εταιρείας Χημείας (2001)
Βραβείο ΜακΆρθουρ (Ιουλίου 1999)
Βραβείο Λέμελσον-ΜΙΤ (2010)
Arthur C. Cope Award (2017)
Αίθουσα Φήμης των Εθνικών Εφευρετών (2017)[13]
βραβείο Χάινριχ Βίλαντ (2012)
βραβείο έρευνας Άγκνες Φέι Μόργκαν (2004)[14]
μέλος στην Αμερικανική Ακαδημία Τεχνών και Επιστημών
αλλοδαπό μέλος της Βασιλικής Εταιρείας του Λονδίνου (2018)[15]
βραβείο Έρνεστ Ορλάντο Λόρενς (2014)[16]
μετάλλιο Φρανκ Άλμπερτ Κότον (2020)[17]
προεδρικό βραβείο για αρχάριους επιστήμονες και μηχανικούς (2000)[18]
βραβείο Βολφ στη Χημεία (2022)[19]
Βραβείο Νόμπελ Χημείας (2022)[20]
John J. Carty Award for the Advancement of Science (2020)
William H. Nichols Medal (2009)[21]
Glenn T. Seaborg Medal (2022)[22]
Welch Award in Chemistry (2022)[23]
Bijvoet Medal (2022)[24]
βραβείο Ντίκσον στην ιατρική (2022)[25]
Clarivate Citation Laureates (2015)[26]
Camille Dreyfus Teacher-Scholar Awards
βραβείο της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών στις Χημικές Επιστήμες (2016)[27]
Ιστότοπος
profiles.stanford.edu/carolyn-bertozzi
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

H Κάρολιν Μπερτότσι (10 Οκτωβρίου 1966) είναι Αμερικανίδα χημικός, βραβευμένη με το Νόμπελ Χημείας το 2022 και γνωστή για το ευρύ ερευνητικό έργο της που καλύπτει και τη χημεία και τη βιολογία.

Επινόησε τον όρο «βιο-ορθογωνική χημεία»[28] για τις χημικές αντιδράσεις που είναι συμβατές με τα ζωντανά συστήματα. Οι πρόσφατες προσπάθειές της περιλαμβάνουν τη σύνθεση χημικών εργαλείων για τη μελέτη των σακχάρων της κυτταρικής επιφάνειας, που ονομάζονται γλυκάνες και πώς αυτές επηρεάζουν ασθένειες όπως τον καρκίνο, τις φλεγμονές και τις ιογενείς λοιμώξεις, π.χ. COVID-19.[29]

Σπουδές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Έλαβε το βασικό πτυχίο της με άριστα (summa cum laude) στη χημεία από το Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ, όπου εργάστηκε με τον καθηγητή Joe Grabowski για το σχεδιασμό και την κατασκευή ενός φωτοακουστικού θερμιδόμετρου.[30] Μετά την αποφοίτησή της από το Χάρβαρντ το 1988, εργάστηκε στο Bell Labs με τον ερευνητή Chris Chidsey.[31]

Το 1993 ολοκλήρωσε το διδακτορικό της στη χημεία στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στο Μπέρκλεϋ με τον καθηγητή Mark Bednarski, στη χημική σύνθεση αναλόγων ολιγοσακχαριτών.[32] Ενώ βρισκόταν στο Μπέρκλεϊ, ανακάλυψε ότι οι ιοί μπορούν να συνδεθούν με τα σάκχαρα στο σώμα.[33] Η ανακάλυψη αυτή οδήγησε στο πεδίο της έρευνάς της, την γλυκοβιολογία. Κατά τη διάρκεια του τρίτου έτους διδακτορικών σπουδών της, ο καθηγητής Bednarski διαγνώστηκε με καρκίνο του παχέος εντέρου, με αποτέλεσμα να πάρει άδεια. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να ολοκληρώσει το διδακτορικό της χωρίς ουσιαστικά άμεση καθηγητική επίβλεψη.[34]

Η δρ. Μπερτότσι παραλαμβάνει το βραβείο Emanuel Merck Lectureship (2011)

Ακαδημαϊκή καριέρα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στο Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ, κατέχει την καθηγητική έδρα Anne T. and Robert M. Bass στη Σχολή Ανθρωπιστικών Σπουδών και Επιστημών.[35] Είναι επίσης ερευνήτρια στο Ιατρικό Ινστιτούτο Howard Hughes[36] και έχει διατελέσει διευθύντρια του Molecular Foundry, ενός ερευνητικού κέντρου νανοεπιστήμης στο εργαστήριο Lawrence Berkeley National Laboratory.[37]

Έλαβε το βραβείο για ιδιοφυείς ερευνητές, ονόματι βραβείο MacArthur, σε ηλικία μόλις 33 ετών.[38] Το 2010, ήταν η πρώτη γυναίκα που έλαβε το διάσημο βραβείο σχολής Lemelson-MIT Prize. Είναι μέλος της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών (2005), του Ινστιτούτου Ιατρικής (2011) και της Εθνικής Ακαδημίας Εφευρετών (2013).

Το 2014, ανακοινώθηκε ότι η Μπερτότσι θα ήταν η επικεφαλής του επιστημονικού περιοδικού ACS Central Science, του πρώτου περιοδικού ανοιχτής πρόσβασης της Αμερικανικής Χημικής Εταιρείας με σύστημα-κριτών, το οποίο είναι ανοιχτό-δωρεάν για το κοινό.[39] Από το 2021 είναι μέλος της Accademia dei Lincei.[40] Έχει δηλώσει από χρόνια ότι είναι λεσβία, ενώ υπήρξε πρότυπο για τους φοιτητές της και συναδέλφους της.[41][42]

Έρευνα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Εκπονεί μελέτες και έρευνες σχετικές με τη γλυκοβιολογία, με στόχο τις υποκείμενες ασθένειες, όπως τον καρκίνο, τις φλεγμονώδεις διαταραχές π.χ. η αρθρίτιδα και τις μολυσματικές ασθένειες, π.χ. η φυματίωση.

Συγκεκριμένα, έχει προχωρήσει στην κατανόηση των ολιγοσακχαριτών της κυτταρικής επιφάνειας που εμπλέκονται στην αναγνώριση κυττάρων και στην ενδοκυτταρική επικοινωνία. Έχει εφαρμόσει τις τεχνικές της βιοορθογωνικής χημείας για να μελετήσει τον γλυκοκάλυκα, δηλ. τα σάκχαρα που περιβάλλουν την κυτταρική μεμβράνη. Οι ανακαλύψεις της έχουν προχωρήσει στον τομέα της βιοθεραπευτικής.[43] Το εργαστήριό της έχει επίσης αναπτύξει εργαλεία για έρευνα. Μια επακόλουθη εξέλιξη θα είναι η δημιουργία χημικών εργαλείων για τη μελέτη γλυκανών σε ζωντανά συστήματα.[37]

Η ανάπτυξη νανοτεχνολογιών του εργαστηρίου της που διερευνούν βιολογικά συστήματα οδήγησε το 2018 στην ανάπτυξη ενός γρήγορου τεστ φυματίωσης στο σημείο της φροντίδας.[44][45]

Το 2017 προσκλήθηκε να μιλήσει σε διάλεξη TED του Στάνφορντ, δίνοντας μια εισήγηση με τίτλο «What the sugar coating on your cells is trying to tell you».[46]

Startups στη βιοτεχνολογία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το 2001, η ίδια μαζί με τον χημικό-συνάδελφο της Steve Rosen ίδρυσαν από κοινού την Thios Pharmaceuticals στην Καλιφόρνια, την πρώτη εταιρεία που στόχευσε σε μονοπάτια θείωσης.[47]

Δημοσιεύσεις

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Έχει συνεργαστεί σε περισσότερες από 600 ερευνητικές δημοσιεύσεις, σύμφωνα με τη βάση Web of Science. Αυτές οι εργασίες που είχαν τη μεγαλύτερη απήχηση είναι οι εξής:

Συνολικά έχει 14 ερευνητικές εργασίες που η καθεμιά έχει περισσότερες από 1.000 ετεροαναφορές.[48]

Βραβείο Νόμπελ

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η καθηγήτρια Κάρολιν Μπερτότσι τιμήθηκε με το Νόμπελ Χημείας το 2022, από κοινού με τους χημικούς Morten P. Meldal και Καρλ Μπάρι Σάρπλες «για την ανάπτυξη της χημείας κλικ και της βιοορθογωνικής χημείας».

Προσωπική ζωή

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Μεγάλωσε στο Lexington της Μασαχουσέτης και είναι κόρη της αείμνηστης Norma Gloria (Berringer) και του William Bertozzi.[49] Ο πατέρας της ήταν ιταλικής καταγωγής.[50]

Οι παππούδες της από τη μητέρα της ήταν από τη Νέα Σκωτία του Καναδά.[51] Ο πατέρας της ήταν καθηγητής φυσικής στο Τεχνολογικό Ινστιτούτο της Μασαχουσέτης.[52][53][54]

Έχει ανοιχτά δηλώσει ότι είναι λεσβία από τα τέλη της δεκαετίας του 1980,[55] έχει σύντροφο-γυναίκα και επίσης τρεις γιους.[56]

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ 1,0 1,1 www.invent.org/honor/inductees/inductee-detail/?IID=535.
  2. ↑ Κάρολιν Μπερτότσι: «Chemical approaches to the investigation of cellular systems». (Αγγλικά) Chemical approaches to the investigation of cellular systems. 1  Απριλίου 2002. σελ. 829-840.
  3. ↑ magounbiggins.tributes.com/show/Veronica-A.-Bertozzi-93931659.
  4. ↑ Κάρολιν Μπερτότσι: «Profile of Carolyn Bertozzi. Interview by Tinsley Davis». (Αγγλικά) Profile of Carolyn Bertozzi. Interview by Tinsley Davis. 16  Φεβρουαρίου 2010. σελ. 2737-2739.
  5. ↑ «Identifiants et Référentiels» (Γαλλικά) Agence bibliographique de l'enseignement supérieur. 074531921. Ανακτήθηκε στις 20  Μαΐου 2020.
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 6,5 6,6 www.lincei.it/sites/default/files/documenti/Soci/3039_CV.pdf.
  7. ↑ «Data explosion fuels search for drugs». (Αγγλικά) Data explosion fuels search for drugs. 1  Αυγούστου 1999. σελ. 799-800.
  8. ↑ Carina Dennis: «Sweet revenge.». (Αγγλικά) Sweet revenge.. 1  Ιουνίου 2003. σελ. 580-582.
  9. ↑ Virginia Gewin: «Turning point: Adam de la Zerda». Turning point: Adam de la Zerda. 17  Απριλίου 2013. σελ. 389-389.
  10. ↑ Ανακτήθηκε στις 3  Ιουλίου 2019.
  11. ↑ chicagoacs.org/Willard_Gibbs_Award.
  12. ↑ scheringstiftung.de/en/programm/lebenswissenschaften/ernst-schering-preis/ernst-schering-preis-2007/.
  13. ↑ Αίθουσα Φήμης των Εθνικών Εφευρετών. carolyn-bertozzi.
  14. ↑ www.iotasigmapi.org/past-award-winners.
  15. ↑ royalsociety.org/news/2018/05/distinguished-scientists-elected-fellows-royal-society-2018/. Ανακτήθηκε στις 30  Απριλίου 2022.
  16. ↑ science.osti.gov/lawrence/Award-Laureates/2010s/Bertozzi. Ανακτήθηκε στις 27  Μαΐου 2022.
  17. ↑ www.chem.tamu.edu/medals+lectureships/cotton-medal/Cotton-Medal.php.
  18. ↑ clintonwhitehouse4.archives.gov/WH/EOP/OSTP/html/00413_2.html. Ανακτήθηκε στις 27  Μαΐου 2022.
  19. ↑ wolffund.org.il/2022/02/08/carolyn-r-bertozzi/.
  20. ↑ www.nobelprize.org/prizes/chemistry/2022/bertozzi/facts/. Ανακτήθηκε στις 5  Οκτωβρίου 2022.
  21. ↑ newyorkacs.online/nichols_medal/.
  22. ↑ www.seaborg.ucla.edu.
  23. ↑ welch1.org/awards/welch-award-in-chemistry.
  24. ↑ www.uu.nl/en/research/bijvoet-centre-for-biomolecular-research/about-us/bijvoet-medal.
  25. ↑ www.dicksonprize.pitt.edu/recipients/2022-bertozzi.php.
  26. ↑ clarivate.com/citation-laureates. Ανακτήθηκε στις 23  Σεπτεμβρίου 2023.
  27. ↑ www.nasonline.org/programs/awards/chemical-sciences.html.
  28. ↑ «Carolyn R. Bertozzi». HHMI.org (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 5 Φεβρουαρίου 2020. 
  29. ↑ «Carolyn Bertozzi | Department of Chemistry». chemistry.stanford.edu. Ανακτήθηκε στις 16 Μαρτίου 2022. 
  30. ↑ Grabowski, Joseph J.; Bertozzi, Carolyn R.; Jacobsen, John R.; Jain, Ahamindra; Marzluff, Elaine M.; Suh, Annie Y. (1992). «Fluorescence probes in biochemistry: An examination of the non-fluorescent behavior of dansylamide by photoacoustic calorimetry». Analytical Biochemistry 207 (2): 214–26. doi:10.1016/0003-2697(92)90003-P. PMID 1481973. 
  31. ↑ Stewart, Eric (27 Μαρτίου 2017). «Carolyn Bertozzi' s Winding Road to an Extraordinary Career». inChemistry. American Chemical Society. Ανακτήθηκε στις 17 Φεβρουαρίου 2020. 
  32. ↑ «Bertozzi: Infectious In Her Enthusiasm». Chemical & Engineering News 78 (5): 26–35. January 31, 2000. 
  33. ↑ «Carolyn Bertozzi | Lemelson-MIT Program». lemelson.mit.edu. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 10 Αυγούστου 2020. Ανακτήθηκε στις 5 Φεβρουαρίου 2020. 
  34. ↑ Baker, Mitzi (22 March 2006). «Bednarski, pioneer of new cancer therapies, dies at 47» (στα αγγλικά). Stanford University. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2022-11-04. https://web.archive.org/web/20221104060011/https://news.stanford.edu/news/2006/march22/med-obit-032206.html. Ανακτήθηκε στις 15 October 2022. 
  35. ↑ Adams, Amy. «Stanford chemist explains excitement of chemistry to students, the public». Stanford News. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2022-01-05. https://web.archive.org/web/20220105013818/https://news.stanford.edu/news/2015/june/chemistry-bertozzi-qna-060515.html. Ανακτήθηκε στις July 19, 2015. 
  36. ↑ «Carolyn Bertozzi honored by GLBT organization». UC Berkeley News. February 27, 2007. http://berkeley.edu/news/berkeleyan/2007/02/21_awards.shtml. Ανακτήθηκε στις February 8, 2013. 
  37. ↑ 37,0 37,1 «Carolyn Bertozzi». HHMI. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 5 Οκτωβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 8 Φεβρουαρίου 2013. 
  38. ↑ «Carolyn Bertozzi, Organic Chemist». MacArthur Foundation. Ανακτήθηκε στις 3 Φεβρουαρίου 2015. 
  39. ↑ Wang, Linda. «Carolyn Bertozzi To Lead ACS Central Science | Chemical & Engineering News». cen.acs.org. Ανακτήθηκε στις 19 Αυγούστου 2015. 
  40. ↑ .«Alla lincea Carolyn Bertozzi uno dei Nobel per la Chimica 2022» [Carolyn Bertozzi one of the 2022 Nobel Prize winners in Chemistry]. www.lincei.it (στα Ιταλικά). Accademia Nazionale dei Lincei. Ανακτήθηκε στις 7 Οκτωβρίου 2022. 
  41. ↑ Cassell, Heather (February 22, 2007). «Two Bay Area gay scientists honored». Bay Area Reporter. https://www.ebar.com/story.php?ch=news&sc=&sc2=&id=237708. Ανακτήθηκε στις October 5, 2022. 
  42. ↑ «NOGLSTP to Honor Bertozzi, Gill, Mauzey, and Bannochie at 2007 Awards Ceremony in February». NOGLSTP. Ανακτήθηκε στις 19 Φεβρουαρίου 2019. 
  43. ↑ Xiao, Han; Woods, Elliot C.; Vukojicic, Petar; Bertozzi, Carolyn R. (August 22, 2016). «Precision glycocalyx editing as a strategy for cancer immunotherapy» (στα αγγλικά). Proceedings of the National Academy of Sciences 113 (37): 10304–10309. doi:10.1073/pnas.1608069113. ISSN 0027-8424. PMID 27551071. Bibcode: 2016PNAS..11310304X. 
  44. ↑ «Carolyn Bertozzi 2010 Lemelson-MIT Prize». MIT. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 10 Αυγούστου 2020. Ανακτήθηκε στις 13 Μαΐου 2014. 
  45. ↑ Kamariza, Mireille; Shieh, Peyton; Ealand, Christopher S.; Peters, Julian S.; Chu, Brian; Rodriguez-Rivera, Frances P.; Babu Sait, Mohammed R.; Treuren, William V. και άλλοι. (2018). «Rapid detection of Mycobacterium tuberculosis in sputum with a solvatochromic trehalose probe». Science Translational Medicine 10 (430): eaam6310. doi:10.1126/scitranslmed.aam6310. ISSN 1946-6242. PMID 29491187. 
  46. ↑ Bertozzi, Carolyn. «Carolyn Bertozzi | Speaker | TED». www.ted.com (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 5 Φεβρουαρίου 2020. 
  47. ↑ McCarthy, Alice A. (February 2004). «Thios Pharmaceuticals Targeting Sulfation Pathways». Chemistry & Biology 11 (2): 147–148. doi:10.1016/j.chembiol.2004.02.008. PMID 15123271. https://www.cell.com/cell-chemical-biology/pdf/S1074-5521(04)00040-7.pdf. 
  48. ↑ «Carolyn Bertozzi». Google Scholar. Ανακτήθηκε στις 12 Μαρτίου 2023. 
  49. ↑ «NORMA GLORIA BERTOZZI Obituary (2021) Boston Globe». Legacy.com. 
  50. ↑ «Italian American Scientist Carolyn Bertozzi Wins the Nobel Prize in Chemistry». 5 Οκτωβρίου 2022. 
  51. ↑ «Oral history interview with Carolyn R. Bertozzi». 
  52. ↑ «MIT Physics Department Faculty». Ανακτήθηκε στις 4 Ιουνίου 2012. 
  53. ↑ Davis, T. (February 16, 2010). «Profile of Carolyn Bertozzi» (στα αγγλικά). Proceedings of the National Academy of Sciences 107 (7): 2737–2739. doi:10.1073/pnas.0914469107. ISSN 0027-8424. PMID 20160128. Bibcode: 2010PNAS..107.2737D. 
  54. ↑ Mukhopadhyay, Rajendrani (1 Σεπτεμβρίου 2016). «Keeping it Real». ASBMB Today. Ανακτήθηκε στις 3 Νοεμβρίου 2020. 
  55. ↑ Navals, Pauline (April 5, 2022). «ONE ON ONE WITH CAROLYN BERTOZZI» (στα αγγλικά). Chemical & Engineering News. https://cen.acs.org/biological-chemistry/One-on-one-with-Carolyn-Bertozzi/100/i12. 
  56. ↑ «Il Nobel per la Chimica è donna, Carolyn R. Bertozzi, di origini italiane». 6 Οκτωβρίου 2022. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Carolyn Bertozzi στο Wikimedia Commons
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Κάρολιν_Μπερτότσι&oldid=10626294"